«مالک محصول / Product Owner» یک «نقش» در تیم اسکرام است که مسئولیت مدیریت بک‌لاگ محصول و به حداکثر رساندن ارزش محصول است. آنها بهعنوان واسطی بین تیم توسعه و ذی‌نفعان تجاری پروژه ایفای نقش می‌کنند.
اجیلیتی مرکز آموزش تخصصی اجایل، مدیریت پروژه و مهارت‌های نرم است؛ با منابع حرفه‌ای ما، آموزش مدیریت محصول را از پایه تا پیشرفته یاد بگیرید.
مالک محصول کیست؟
مالک محصول عضوی از تیم اسکرام است. مسئولیت‌های کلیدی مالک محصول شامل تعریف «داستان‌های کاربری / User Stories» و «مدیریت بک‌لاگ محصول / Product Backlog» می‌باشد. مالک محصول بهعنوان واسطی از طرف مشتری عمل کرده و نیازهای محصول را برای تیم توسعه شناسایی کند. در واقع بک‌لاگ محصول مجموعه‌ای اولویت‌بندی‌شده از نیازهای مشتری است.
مسئولیت تعریف و اولویت‌بندی نیازهای کاربری کاملاً بر عهده PO است. او باید با تیم توسعه ارتباط برقرار کند تا ویژگی‌های محصولی که باید پیاده‌سازی شوند را توضیح دهد. همچنین، مالک محصول باید بتواند به هرگونه سوال و ابهام تیم توسعه درباره نیازهای کلیدی کاربر پاسخ دهد. نقش مالک محصول، بیشینه‌سازی ارزش افزوده نرم‌افزار توسط تیم اسکرام است.
نکته‌ای که در مورد مالک محصول باید در نظر داشت این است که امروزه در بیشتر سازمان‌ها PO به عنوان یک جایگاه شغلی در نظر گرفته نمی‌شود و در واقع «نقش» مالک محصول در تیم اسکرام را نیز مدیر محصول یا Product Manager بر عهده می‌گیرد.
وظایف مالک محصول
آنطور که در کتابچه راهنمای اسکرام توصیف شده، یک مالک محصول مسئول به حداکثر رساندن ارزش یک محصول و نتیجه کار تیم اسکرام است. چگونگی محقق شدن این مسئله می‌تواند در سازمان‌ها، تیم‌ها و پروژه‌های مختلف اشکال متفاوتی به خود بگیرد و مجموعه‌ای متنوع از فعالیت‌ها را طلب کند؛ اما به طور کلی می‌توان برخی از موارد را به صورت قطعی در شرح وظایف مالک محصول قرار داد. از جمله این مسئولیت‌ها می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:
-
مدیریت، پالایش و اولویت‌بندی بک لاگ محصول
-
نوشتن یوزر استوری‌ها و معیارهای پذیرش
-
شفاف‌سازی نیازمندی‌های کاربران و محصول برای تیم توسعه
-
تایید و رد خروجی تیم توسعه بر اساس «تعریف انجام‌شده»
-
فعالیت روزانه برای برطرف کردن مشکلات و موانع تیم توسعه
تفاوت مالک محصول و دو نقش مشابه
اشتباه گرفتن سه نقش «مالک محصول»، «مدیر محصول» و «اسکرام مستر» به دلیل شباهت در عناوین امری بسیار رایج است؛ از طرفی برای خیلی از افراد ضرورت وجود هم‌زمان دو نقش «مالک محصول» و «اسکرام مستر» در تیم‌های اسکرام جای ابهام دارد. در این بخش به‌طور خلاصه سعی کردیم تفاوت‌های این سه نقش را مشخص کنیم تا بتوانید به راحتی آنها را از یکدیگر تشخیص دهید.
-
تفاوت مدیر محصول و مالک محصول
-
تمرکز مالک محصول بر اجراست و تمرکز مدیر محصول بر استراتژی
-
PO بر روی بک‌لاگ محصول و همراه با تیم توسعه کار می‌کند؛ اما PM بر بازار، چشم‌انداز و استراتژی کسب‌وکار تمرکز دارد.
-
مدیر محصول بر روی «چه» و «چرا» تمرکز دارد اما مالک محصول بر «چگونه» و «چه وقت» کار می‌کند.
به طور کلی مدیر محصول بر روی امور بیرونی مانند چشم‌انداز و ماموریت محصول و نحوه حضور آن در بازار تمرکز دارد و مالک محصول بیشتر بر روی امور داخلی مانند نیازمندی‌های کاربران و ترجمه این نیازمندی‌ها برای تیم توسعه تمرکز می‌کند.
همانطور که بالاتر نیز اشاره کردیم، در بسیاری از سازمان‌ها و تیم‌ها - مخصوصاً تیم‌های استارتاپی و کوچک‌تر - مدیر محصول وظایف و مسئولیت مالک محصول را نیز بر عهده می‌گیرد و تنها در تیم‌های بزرگ است که ممکن است مالک محصول بهعنوان یک جایگاه شغلی در کنار مدیر محصول وجود داشته باشد.
-
تفاوت اسکرام مستر و مالک محصول
-
اسکرام مستر بر روی پیاده‌سازی بهترین روش‌های رویکرد اجایل کار می‌کند اما مالک محصول به صورت متمرکز بر روی بالا بردن ارزش محصول
-
اسکرام مستر فرایندهای چارچوب اسکرام را تسهیل می‌کند اما PO بر روی بک‌لاگ محصول تمرکز دارد.
-
اسکرام مستر سعی می‌کند موانع کار را از سر راه بردارد اما PO بر پیش بردن اولویت‌ها تمرکز می‌کند.
مهارت‌ها و ویژگی‌های یک مالک محصول موفق
یک مالک محصول باید توانایی بالایی در مدیریت امور مختلف و تعامل، مذاکره و گفتگو با افراد متفاوت داشته باشد؛ اما به جز بحث کلی مدیریت، مالک محصول باید به‌طور مشخص تعدادی ویژگی تعیین‌کننده را در خود پرورش دهد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به 5 مورد زیر اشاره کرد:
-
حمایتگری: یک مالک محصول نه‌تنها تسهیل‌کننده همکاری بین اعضای مختلف تیم است بلکه خود نیز باید بتواند با افراد تعاملی سازنده داشته و بهعنوان یک همراه در کنار افراد باشد.
-
تصمیم‌گیرنده: قاطعیت و توانایی تصمیم‌گیری یکی از قابلیت‌های کلیدی برای موفقیت در این موقعیت شغلی است. کسی که در تصمیم‌گیری مشکل داشته و دچار تردید و عدم اطمینان باشد، نمی‌تواند گزینه مناسبی برای هدایت یک تیم و به سرانجام رساندن یک پروژه به حساب بیاید.
-
ابتکار: ابتکار در نقش PO یعنی پیش‌دستی در کشف نیازهای پنهان کاربران و تبدیل آنها به فرصت‌هایی که تیم توسعه هنوز به آنها نرسیده. یک مالک محصول مبتکر، تنها به خواسته‌های فعلی پاسخ نمی‌دهد، بلکه آینده محصول را طراحی می‌کند.
-
تفکر انتقادی: یک مالک محصول موفق باید بتواند پیش‌فرض‌ها و حدسیات را زیر سؤال ببرد و بر اساس واقعیت‌‌ها و داده‌ها اظهار نظر کند. تحلیل روندهای بازار، نیازهای مشتریان و خواسته‌های ذی‌نفعان و رسیدن به بهترین راه‌حل ممکن برای توسعه و تحویل محصولی ارزشمند تنها از یک ذهن انتقادی ساخته است.
جمع‌بندی
«مالک محصول/Product Owner» به نیابت از مشتری/کاربر (مالک نهایی و واقعی محصول) عمل می‌کند. مالک محصول یک حلقه ارتباطی بین تیم اسکرام و ذی‌نفعان پروژه است که روی به حداکثر رساندن ارزش نهایی محصول برای مشتریان تلاش می‌کند. یک نقش استراتژیک که باید منفعت مشتریان و کاربران را به تیم توسعه تفهیم کند.
این نقش نیازمند ابتکار، مهارت‌های بسیار قوی ارتباطی و قاطعیت بالا در تصمیم‌گیری است. برای به دست آوردن درکی درست از خواسته‌های مشتری و تبدیل آنها به یک محصول باکیفیت، مالک محصول باید علاوه بر مهارت‌های فنی، در حوزه کسب‌وکار نیز تخصص داشته باشد.