در دنیای پرشتاب مدیریت پروژه چابک، تنها سرعت یا «ولوسیتی / Velocity» نیست که اهمیت دارد، بلکه درک درست از سرعت است که تیمها را به موفقیت میرساند.
ولوسیتی یا به تلفظ صحیحتر ولاسیتی، به سرعت تیمی معروف است و یکی از شاخصهای کلیدی چارچوب اسکرام است که نهتنها به ما میگوید تیم در گذشته چه میزان کار انجام داده، بلکه راهی برای پیشبینی آینده و برنامهریزی بهتر است.
در این مقاله، میخواهیم به زبان ساده اما دقیق، با مفهوم ولاسیتی آشنا شویم و مثالهایی برای محاسبه آن بزنیم و ببینیم چگونه میتوان از آن برای بهبود عملکرد تیم بهره گرفت.
ولوسیتی / Velocity در اسکرام چیست؟
ولوسیتی یا سرعت یکی از شاخصهای مهم در متدولوژی اسکرام / Scrum Methodology است که به ما نشان میدهد یک تیم چقدر کار را میتواند بهطور کامل در طول یک اسپرینت انجام دهد. این معیار معمولاً بر اساس «امتیازهای داستانی / Story Points» محاسبه میشود و فقط مواردی از کار را شامل میشود که کاملاً به اتمام رسیده و مطابق با تعریف انجام شده باشند.
اما حالا که فهمیدیم ولوسیتی چیست، ببینیم...
چرا ولوسیتی مهم است؟
شاخص Velocity پایهای برای برنامهریزی واقعبینانه در اسپرینتها است. به این شکل که با بررسی ولوسیتی در اسپرینتهای گذشته، تیم اسکرام و مالک محصول میتوانند موارد زیر را تحلیل و بررسی کنند و برای اسپرینتهای بعدی تخمینهای دقیقتری داشته باشند.
-
حجم کار قابلانجام در اسپرینت بعدی را تخمین بزنند.
-
تعداد اسپرینتهای موردنیاز برای تکمیل یک پروژه یا انتشار محصول را برآورد کنند.
-
انتظارات ذینفعان را درباره زمان تحویل، واقعبینانهتر تنظیم کنند.
در نتیجه، برنامهریزی دقیقتری انجام میشود و مدیریت ریسکهای پروژه بهتر انجام میشود.
نحوه محاسبه ولاسیتی / Velocity
در پایان هر اسپرینت، ولوسیتی با جمع استوری پوینت های تمامی آیتمهای کاملاً انجامشده در بک لاگ محصول محاسبه میشود.
مثال:
در یک اسپرینت دو هفتهای، تیم شما وظایف زیر را انجام داده است:
-
توانایی ورود با حساب کاربری گوگل - ۵ امتیاز
-
بازنشانی (ریستکردن) رمز عبور از طریق ایمیل - ۳ امتیاز
-
فرم ویرایش پروفایل کاربر - ۸ امتیاز
-
ویرایش ساختار دیتابیس - ۵ امتیاز
-
طراحی داشبورد ادمین - ۸ امتیاز (ناتمام)
در این صورت، شاخص ولوسیتی این اسپرینت با جمع استوری پوینتهای کارهای انجام شده برابر میشود با:
۵ + ۳ + ۸ + ۵ = ۲۱ امتیاز
آیتمهایی که کامل نشدهاند (مثل داشبورد ادمین)، نباید در محاسبه وارد شوند، چون باعث گمراهی در برنامهریزیهای بعدی میشوند.
استفاده از ولوسیتی در برنامهریزی اسپرینت
در جلسات برنامه ریزی اسپرینت، تیمها معمولاً از میانگین ولوسیتی در چند اسپرینت اخیر (مثلاً ۳ تا ۵ اسپرینت) استفاده میکنند تا حجم کاری که میتوانند انجام دهند را بهتر و دقیقتر مشخص کنند.
مثال:
ولوسیتی سه اسپرینت گذشته تیم:
-
اسپرینت ۱: ۲۰ امتیاز
-
اسپرینت ۲: ۲۳ امتیاز
-
اسپرینت ۳: ۲۲ امتیاز
میانگین این سه عدد میشود 21.67 که اگر آن را گرد کنیم میشود ۲۲ امتیاز.
بنابراین تیم برای اسپرینت بعدی حدود ۲۲ امتیاز داستانی از بکلاگ محصول انتخاب میکند.
نمونههای واقعی در توسعه نرمافزار به سبک اجایل
برای درک بهتر کاربرد ولوسیتی، چند مثال ملموس از پروژههای نرمافزاری که با متدولوژی Agile پیش میروند را ببینیم:
مثال ۱: ساخت یک فیچر جدید
تیم میخواهد یک «فیچر محصول» جدید با نام ماژول بلاگنویسی بسازد. آیتمهایی که در بکلاگ قرار میدهد شامل:
-
ویرایشگر متنی WYSIWYG - 8 امتیاز
-
ذخیرهسازی خودکار - ۳ امتیاز
-
انتخاب دستهبندی و تگها - ۵ امتیاز
-
طراحی صفحه لیست مقالات - ۸ امتیاز
با ولاسیتی مجموع ۲۴ امتیاز، این وظایف را میتوان در یک اسپرینت انجام داد که بر تخمینهای قبلی تیم نیز منطبق است.
مثال ۲: برنامهریزی برای یک انتشار / Release
در این مثال مالک محصول قصد دارد نسخه جدیدی از فرایند پرداخت در فروشگاه اینترنتی را منتشر کند. با توجه به تخمینهای زیر:
-
مجموع آیتمهای باقیمانده: ۹۰ امتیاز
-
ولاسیتی تیم: ۳۰ امتیاز در هر اسپرینت
در نتیجه: انتشار این نسخه در حدود ۳ اسپرینت آینده قابلانجام است.
مثال ۳: بررسی افت یا رشد شاخص Velocity
در جلسه رتروسپکتیو یا جلسه رترو متوجه شدهایم که ولوسیتی از ۲۸ به ۱۷ کاهش پیدا کرده است؛ علتها را که بررسی کردیم به موارد زیر رسیدیم:
-
یک «وابستگی / Dependency» مهم آماده نبود و تیم مدتی منتظر آمادهشدن آن شد.
-
دو نفر از اعضای تیم مرخصی بودند.
-
یک باگ بحرانی پیش آمد که زمان زیادی از تیم گرفت.
بررسی ولوسیتی این اسپرینت کمک کرد تا بفهمیم مشکل از کجا بوده و میتوانیم برنامهریزی و مدیریت منابع در آینده را بهتر انجام دهیم.
عوامل مؤثر بر ولوسیتی در اسکرام
عوامل مختلفی هستند که میتوانند بر شاخصهای اسکرام و میزان ولوسیتی تأثیر بگذارند. شناخت این عوامل به ما کمک میکند تا برنامهریزی بهتری داشته باشیم و عملکرد خود را بهصورت مستمر بهبود دهیم.
اندازه و مهارت تیم
تعداد اعضای تیم توسعه و سطح مهارت آنها در مقدار کار خروجی برای یک اسپرینت بسیار مهم است. اگرچه مشخصاً یک تیم بزرگتر میتواند امتیازهای داستانی بیشتری تکمیل کند، اما در اغلب موارد افزایش نفرات باعث افزایش درگیریها در برقراری ارتباط با یکدیگر و دشواری در هماهنگی آنها میشود.
در مقابل، یک تیم کوچک اما با مهارت بالا ممکن است بهتر از یک تیم بزرگ ولی کمتجربه عمل کند و وظایف پیچیده را سریعتر و باکیفیتتر انجام دهد.
ثبات و تجربه تیم
وقتی اعضای تیم اسکرام برای چندین اسپرینت پشت سر هم با هم کار میکنند، معمولاً بسیاری از مشکلات اولیه همکاری و برقراری ارتباط را پشت سر میگذارند. آنها الگوهای ارتباطی بهتری برای هم پیدا میکنند و بهتر میدانند هر کس در چه کاری مهارت دارد.
این تجربه مشترک باعث میشود در مواجهه با مشکلات تصمیمات سریعتری بگیرند و همین موضوع ولاسیتی تیم را بهبود چشمگیری میدهد.
پیچیدگی یوزر استوریها
اگر اسپرینت پر از یوزر استوری با پیچیدگی بالا باشد، ولوسیتی کاهش مییابد. در این شرایط، عدد ولوسیتی میتواند گمراهکننده باشد، بهخصوص اگر میزان پیچیدگی بهدرستی در امتیازدهی لحاظ نشده باشد.
برای حفظ یک روند پایدار در ولوسیتی، برخی تیمها تلاش میکنند تعادلی بین «وظایف ساده و سریع / Quick Wins» و وظایف پیچیدهتر در هر اسپرینت ایجاد کنند.
وابستگیها و محدودیتهای خارجی
اگر تیم شما برای انجام برخی کارها مثل بهروزرسانی دیتابیس یا ادغام API به تیم دیگری وابسته باشد و آن تیم تأخیر داشته باشد، این موضوع بهطور مستقیم ولوسیتی شما را کاهش میدهد. آگاهی از این وابستگیها و برنامهریزی برای مدیریت آنها از طریق ارتباطات بین تیمی، اثرات منفی آنها را کم میکند.
همچنین، تعطیلات رسمی یا رویدادهای اجباری شرکت را هم در برنامهریزی اسپرینت لحاظ کنید، چون این موارد زمان مفید کاری تیم شما را کاهش میدهند.
نکات پایانی
ولوسیتی یک ابزار تحلیلی کلیدی برای بهبود برنامهریزی تیمها در چارچوب اسکرام است، اما نباید بهعنوان معیاری از بهرهوری یا شاخصی برای مقایسه تیمهای مختلف با یکدیگر باشد. هر تیمی بر اساس نوع پروژه، تجربه اعضا، نحوه تخمینها و سطح پیچیدگی کارها، الگوی ولاسیتی خاص خود را دارد.
نکته حرفهای: بهجای تمرکز بر اعداد تکی در یک اسپرینت، به روند کلی ولوسیتی در چند اسپرینت متوالی توجه کنید. ثبات یا رشد تدریجی معمولاً نشان از هماهنگی و بلوغ تیم دارد؛ درحالیکه نوسانات شدید علامتی نگرانکننده برای بررسی دقیقتر موانع و چالشها در جلسات رترو است.
|
تفکر چابک فقط یک متدولوژی نیست، یک نگاه متفاوت به کار تیمی و حل مسئله است. در اجیلیتی، آموزش Agile با رویکردی عملی، تدریجی و متناسب با فضای کاری تیمهای ایرانی طراحی شده است.
|