اپیک در اسکرام چیست؟ | بررسی Epic در رویکرد اجایل

آخرین باری که در زندگی خود حماسه‌آفرینی کردید، کی بود؟ معمولاً حماسه‌آفرینی‌ها اعمالی یکباره و بدون برنامه‌ریزی قبلی هستند و البته هیچ ارتباطی با مدیریت پروژه و توسعه محصول ندارند! 

در دنیای اجایلِ مدیریت پروژه در جهان امروز، اما رویکردی متفاوت به «حماسه‌»ها وجود دارد. اپیک‌ها با دسته‌بندی فعالیت‌های مرتبط، یک پروژه پیچیده را به بخش‌های قابل مدیریت تقسیم می‌کنند. 

به طور خلاصه، «اپیک در اسکرام» مجموعه‌ای از اسپرینت‌ها برای انجام تسکی بسیار بزرگ است.

تیم‌های توسعه در هر اپیک  باید دو نشان را هدف بگیرند: تحویل فیچری که ارزشی واقعی در اختیار کاربر قرار می‌دهد و در عین حال دارای ارزش تجاری بالا برای ذی‌نفعان پروژه است.  

اگر این مفهوم هنوز برایتان کمی پیچیده است، جای نگرانی نیست، همراه من پیش بیایید چون از اینجا به بعد این مبحث فقط آسان‌تر می‌شود…

اپیک در اسکرام به زبان ساده

در دنیای اسکرام و اجایل نیز اپیک به کار یا هدف بزرگی می‌پردازد که به مجموعه‌ای از فعالیت‌های کوچک‌تر تقسیم شده است؛ و درست مانند یک «حماسه» مسیری است پر از چالش که تیم اسکرام باید بر آنها غلبه کنند. 

ویژگی‌های کلیدی اپیک در اسکرام

Epicها در اسکرام به‌منظور دستیابی به اهدافی مهم و دشوار به وجود آمده‌اند و دارای ویژگی‌هایی مشخص هستند. یک اپیک: 

• گسترده و بزرگ است

اپیک‌ها چندین اسپرینت و «ریلیز / Release» را در خود جای می‌دهند و می‌توانند تا چند ماه زمان ببرند.

• هدفی سطح بالا و گسترده را دنبال می‌کند

اهداف اپیک‌ها شامل فیچر یا قابلیت بزرگی می‌شوند که ارزش مهمی را به محصول اضافه می‌کند.  

• نیازمند اصلاح و بهبود دائمی است

اپیک‌ها بیشتر مفاهیم یا ایده‌های بزرگی هستند که جزئیات کاملاً شفافی ندارند؛ اعضای تیم در فرایندی گام‌به‌گام و با خردکردن پروژه به بخش‌های کوچک‌تر سعی می‌کنند به درک بهتری از اپیک موردنظر رسیده و آن را کامل کنند. 

• اهداف تجاری را در اولویت قرار می‌دهد

اپیک‌ها معمولاً هماهنگ با مقاصد تجاری‌اند و نیازمندی‌های ذی‌نفعان را از طریق پاسخگویی به نیازمندی‌های مشتریان برطرف می‌کنند. 

چرا اپیک اهمیت دارد؟

اپیک‌ها ابزاری کلیدی در اسکرام هستند که به تیم‌ها کمک می‌کنند پروژه‌های بزرگ و پیچیده را به‌طور مؤثر مدیریت کنند. با استفاده از اپیک، تیم می‌تواند اولویت‌ها را مشخص کند، کارها را خرد و قابل اجرا سازد و اطمینان حاصل کند که تمام فعالیت‌ها با نقشه راه محصول و اهداف تجاری هم‌راستا هستند.

• توانایی مدیریت پیچیدگی‌ها:

اپیک به تیم‌ها اجازه می‌دهد فیچر یا ابتکارات / Initiatives بزرگ و پیچیده‌ای را که در یک اسپرینت نمی‌گنجند، مدیریت کنند.

• اولویت‌بندی کارها:

اپیک به مالک محصول اجازه می‌دهد اهداف مهم پروژه‌ها را اولویت‌بندی و آنها را به یوزر استوری‌های کوچک‌تر ریز کند.

• هماهنگی با نقشه راه:

اپیک‌ها با نقشه راه محصول، اسپرینت‌ها و ریلیزها هم‌راستا هستند و به تیم‌ها توانایی خلق و ارائه مکرر خروجی‌های ارزشمند می‌دهند.

چطور یک «اپیک» بنویسیم؟

Epic در اسکرام، چرخه‌ای را دنبال می‌کند که با یک «ایده» آغاز شده و به «کاری قابل‌اجرا» تبدیل می‌شود. در نوشتن یک اپیک اثرگذار، نیازمند داشتن شفافیت در ساختار، هدف و «فرایند ریفاینمنت / Refinement Process» هستیم. 

در این بخش به‌صورت گام‌به‌گام، می‌بینیم چرخه اپیک دقیقاً چیست و چطور باید یک اپیک بنویسیم. 

چرخه اپیک در اسکرام

چرخه اپیک در اسکرام، نقشه‌ای راهنما برای تبدیل یک ایده یا نیاز بزرگ تجاری به مجموعه‌ای از یوزر استوری‌های قابل اجرا است. این روند به تیم کمک می‌کند تا هدف، ارزش و نتیجه نهایی اپیک را به‌صورت مرحله‌ای و سازمان‌یافته محقق کند.

• ایده یا نیاز تجاری

یک اپیک با یک ایده یا هدف بزرگ تجاری آغاز می‌شود؛ این هدف می‌تواند یک فیچر، یک به‌روزرسانی یا درخواستی از طرف مشتریان باشد.

• پیش‌نویس اپیک

ایده یا هدف باید در قالب یک سند به‌صورت یک اپیک که هدف، ارزش و نتیجه مورد انتظار را مشخص می‌کند، نوشته شود.

• بهبود گام‌به‌گام یا Refinement

به‌مرور، اپیک با گردآوری هر چه بیشتر جزئیات و اطلاعات به تعدادی یوزر استوری‌ کوچک‌تر تقسیم شده که می‌توان آنها را در اسپرینت‌ها به انجام رساند.

• اولویت‌بندی

اپیک‌ها بر اساس اهداف تجاری، نیازهای مشتری و شدنی‌بودن از نظر فنی در بک لاگ محصول اولویت‌بندی می‌شوند.

• پیاده‌سازی یا تحویل در اسپرینت‌ها

یوزر استوری‌هایی که از دل اپیک‌ها در می‌آیند در چندین اسپرینت به انجام می‌رسند تا اپیک به‌صورت کامل تکمیل شود.

• تکمیل و بازبینی

زمانی اپیک تکمیل می‌شود که تمامی یوزر استوری‌های آن انجام شده و نتیجه دلخواه به‌دست‌آمده باشد. 

نوشتن یک اپیک

نوشتن یک اپیک، گامی حیاتی در مدیریت محصول است که مسیر تحقق اهداف بزرگ تجاری را هموار می‌کند. یک اپیک خوب نه‌تنها شفافیت در اهداف و ارزش‌ها را فراهم می‌کند، بلکه با انعطاف‌پذیری کافی اجازه می‌دهد تیم بتواند آن را مرحله‌به‌مرحله و به‌صورت عملیاتی به یوزر استوری‌های قابل اجرا تبدیل کند.

• گام اول: تعیین عنوان اپیک

عنوان اپیک باید توصیفی اما کوتاه باشد و به شکلی شفاف صورت‌مسئله را ترسیم کند. مثال: «پیاده‌سازی سیستم پرداخت»

• گام دوم: شرح اپیک

تشریح یک نمای کلی از اپیک و چراییِ اهمیت آن؛ شرح اپیک باید بر روی ارزش‌های تجاری و مسئله‌ای که حل می‌کند، تمرکز داشته باشد.

مثال: «این اپیک قصد دارد به هدف افزایش نرخ تبدیل، یک سیستم ایمن و «یوزر فرندلی / User-Friendly» که از متد‌های مختلف پرداخت پشتیبانی می‌کند را به‌منظور بهبود تجربه خرید در اختیار کاربر قرار دهد.»

• گام سوم: شناسایی ارزش تجاری

شرح اینکه چرا این اپیک برای کسب‌وکار و برای مشتریان اهمیت دارد. 

مثال: «این اپیک با ایجاد امکان خرید آنلاین به شکلی ایمن، درآمدزایی سازمان را افزایش می‌دهد.»

• گام چهارم: تشریح معیارهای پذیرش

فهرست شروطی که باید به آنها دست‌یافت تا بتوان اپیک را تکمیل‌شده دانست. این کار باعث می‌شود تصویر شفافی از موفقیت در اختیار تیم باشد. 

مثال: «کاربر باید بتواند با کارت اعتباری خود خرید کند.»

• گام پنجم: خردکردن اپیک به یوزر استوری‌ها

اپیک‌ها را نمی‌توان در یک اسپرینت به سرانجام رساند، ازاین‌رو باید آنها را به یوزر استوری‌های متعدد تقسیم کرد و یک به یک به سراغ آنها رفت. هر یوزر استوری باید بر روی یک تسک مشخص و قابل اجرا متمرکز شود.

مثال: «به‌عنوان یک یوزر می‌خواهم بتوانم با کارت اعتباری خود به‌صورت آنلاین پرداخت و خرید انجام دهم.»

• گام ششم: افزودن «پیش‌نیازها» و «ریسک‌ها»

شناسایی پیش‌نیازها (مانند نیاز به ادغام با دیگر نرم‌افزارها) و ریسک‌ها (مانند عدم تبعیت از مقررات و ضوابط قانونی یا حتی اخلاقی) که هر کدام می‌توانند روند کار را تغییر دهند.

• گام هفتم: اولویت‌بندی اپیک

با همکاری مالک محصول باید اپیک‌ها بر اساس ارزش تجاری و اثرگذاری در بک‌لاگ محصول اولویت‌بندی شوند.

اگر موارد این بخش کمی گیج‌کننده شد جای نگرانی نیست، در بخش بعدی با یک مثال تمامی این فرایند را برایتان شفاف خواهیم کرد. 

نمونه اپیک: مثال‌هایی برای درک بهتر مفهوم اپیک 

برای اینکه ساختار بالا را بهتر درک کنیم به یک مثال ساده می‌پردازیم. تصور کنید می‌خواهید یک اپلیکیشن «ایکامرس / E-Commerce» توسعه دهید. 

یک از بخش‌های چنین پروژه‌ای ‌می‌تواند «پیاده‌سازی سیستم پرداخت» باشد؛ این هدف سپس به یوزر استوری‌های کوچک‌تری مثل «افزودن پرداخت با کارت اعتباری» و «افزودن امکان پرداخت قسطی» و «دریافت پیامک اطلاع‌رسانی» خرد می‌شود و در نهایت هر یوزر استوری به‌صورت مجموعه‌ای از تسک‌ها درمی‌آید.

• عنوان اپیک: 

پیاده‌سازی سیستم پرداخت

• توصیف اپیک: 

این اپیک بر روی ادغام یک سیستم پرداخت ایمن و یوزر فرندلی تمرکز دارد که به کاربران این امکان را می‌دهد که به‌صورت آنلاین اقدام به خرید کنند.

این سیستم پرداخت باید بتواند متدهای مختلف پرداخت آنلاین (پرداخت با کارت بانکی، پرداخت اعتباری و قسطی و پرداخت از طریق کیف پول‌های دیجیتال) را برای کاربران فراهم کند.

این سیستم باید تجربه‌ای بدون پیچیدگی در اختیار کاربر قرار دهد و از امنیت تراکنش‌ها اطمینان حاصل کند.

• چرایی اپیک:

فعال‌سازی سیستم پرداخت آنلاین برای افزایش فروش و بهبود تجربه کاربری امری حیاتی است. بدون در اختیار داشتن یک سیستم پرداخت قابل اطمینان، کاربران قادر به خرید آنلاین نخواهند بود و به‌این‌ترتیب درآمدزایی اپلیکیشن با مشکل جدی روبرو خواهد شد.

• معیارهای پذیرش:

این اپیک تنها در صورت دستیابی به معیارهای زیر می‌تواند کامل و موفقیت‌آمیز تلقی شود:

• کاربران باید بتوانند به شکلی ایمن با کارت‌های اعتباری و بانکی خود به‌صورت آنلاین خرید کنند. 

• امکان پرداخت به‌صورت قسطی از طریق «سرویس‌های پرداخت اعتباری» (مانند دیجی‌پی و اسنپ‌پی) برای کاربران فراهم باشد. 

• کاربران باید بتوانند از کیف پول‌های دیجیتال خود (مانند کیف پول اپلیکیشن «بازار») استفاده کنند. 

• پرداخت‌ها باید از ضوابط و مقررات قانونی تبعیت کنند.

• کاربران باید پس از هر پرداخت یک ایمیل یا پیامک تأیید دریافت کنند. 

• بخش‌بندی اپیک به یوزر استوری‌ها:
  

1. یوزر استوری شماره یک:

به‌عنوان کاربر، می‌خواهم با کارت اعتباری خود بتوانم به پرداخت آنلاین دسترسی داشته باشم تا خرید کنم.

• معیارهای پذیرش:

• کاربران باید بتوانند به صورتی ایمن اطلاعات بانکی خود را وارد کنند. 

• اطلاعات کارت بانکی باید در لحظه صحت‌سنجی شوند. 

• کاربر باید از موفقیت یا عدم موفقیت تراکنش خود مطلع شود.
  

• تسک‌ها:

• طراحی UI فرم پرداخت

• ادغام فرم پرداخت با درگاه‌های پرداخت

• پیاده‌سازی صحت‌سنجی اطلاعات کارت در زمان واقعی یا Real-Time

• اطمینان از تبعیت از ضوابط و مقررات قانونی برای پرداخت و خرید آنلاین

2. یوزر استوری شماره دو:

به‌عنوان کاربر، می‌خواهم بتوانم از طریق اکانت‌های خود در دیجی‌پی و اسنپ‌پی به‌صورت قسطی اقدام به خرید کنم.

• معیارهای پذیرش:

• کاربران باید بتوانند دیجی‌پی یا اسنپ‌پی را به‌منظور پرداخت قسطی انتخاب کنند. 

• کاربران برای این انجام نوع پرداخت باید به اپ‌های مذکور ریدایرکت شوند. 

• پس از بازگشت کاربر از اپ‌های مذکور، کاربر باید پیام وضعیت تراکنش را دریافت کند.
  

• تسک‌ها

• افزودن دیجی‌پی و اسنپ‌پی به‌عنوان گزینه در فرم پرداخت

• پیاده‌سازی فرایند اطلاع‌رسانی وضعیت تراکنش
  

3. یوزر استوری شماره سه:

به‌عنوان کاربر، می‌خواهم با استفاده از کیف پول دیجیتال خودم در اپ «بازار» اقدام به پرداخت کنم.

• معیارهای پذیرش:

• گزینه پرداخت از طریق کیف پول بازار باید در فرم پرداخت نمایش داده شود. 

• کاربران باید بدون نیاز به واردکردن اطلاعات یا جزئیات اضافی، پرداخت خود را انجام دهند. 

• وضعیت تراکنش در داخل اپ به کاربر نمایش داده شود.
  

• تسک‌ها:

• افزودن گزینه پرداخت از طریق کیف پول بازار

• ادغام با درگاه پرداختی که از پرداخت از طریق کیف پول بازار حمایت می‌کند.

• پیاده‌سازی گزینه بازگشت به فرم پرداخت برای مرورگر‌ها و دیوایس‌هایی که از این قابلیت پشتیبانی نمی‌کنند.

4. یوزر استوری شماره چهار:

به‌عنوان کاربر، می‌خواهم پس از پرداخت، از طریق پیامک از وضعیت تراکنش خود مطلع شوم.

• معیارهای پذیرش:

• دریافت فوری پیامک پس از پایان فرایند پرداخت

• پیامک باید شامل شناسه پرداخت و جزئیات سفارش باشد

• تسک‌ها:

• نوشتن متن پیامکی ارسال

• ادغام با سرویس ارسال خودکار پیامک

• ارسال پیامک پس از همه تراکنش‌ها (موفق، ناموفق، نامشخص)

پیش‌نیازهای اپیک

• انتخاب ارائه‌دهنده سرویس درگاه پرداخت اینترنتی

• انتخاب ارائه‌دهنده سرویس ارسال پیامک

اولویت‌بندی اپیک

• اسپرینت یک: ادغام با درگاه پرداخت

• اسپرینت دو: ادغام با دیجی‌پی و اسنپ‌پی

• اسپرینت سه: ادغام با کیف پول دیجیتال اپلیکیشن بازار

• اسپرینت چهار: ارسال پیامک وضعیت تراکنش
  

تعریف انجام‌شده اپیک

این اپیک زمانی به سرانجام رسیده است که:

• همه متدهای پرداخت در دسترس کاربر باشند. 

• پرداخت‌ها با ضوابط و مقررات قانونی هم‌راستا باشند. 

• کاربران پس از هر تراکنش، پیامک گزارش وضعیت دریافت کنند. 

• ارورها در فرایند پرداخت به‌موقع و به صورتی شفاف به اطلاع کاربر برسند.  

اجزا و عبارات کلیدی در یک اپیک

هر اپیک در اسکرام مجموعه‌ای از اجزا و مفاهیم کلیدی را در بر می‌گیرد که فهم و مدیریت آن‌ها برای موفقیت پروژه ضروری است. این اجزا نه‌تنها ساختار و روند کار را مشخص می‌کنند، بلکه ارتباط بین اهداف بزرگ اپیک و یوزر استوری‌های قابل اجرا را شفاف می‌سازند.

یوزر استوری / User Story: بخشی کوچک و قابل مدیریت از یک پروژه بزرگ که ارزشی مشخص برای کاربر فراهم خواهد کرد؛ یوزر استوری آجرهای ساختمان اپیک هستند. 

معیارهای پذیرش / Acceptance Criteria: مجموعه‌ای از شروط که تعیین می‌کند هر یوزر استوری یا اپیک چه زمانی تکمیل شده است. 

گرومینگ / Grooming: گرومینگ یا بک لاگ ریفاینمت فرایند خردکردن اپیک به یوزر استوری‌ها و شفاف‌سازی و اولویت‌بندی  آنها برای اعضای تیم است. 

اسپرینت / Sprint: یک بازه زمانی مشخص (معمولاً بین یک تا چهار هفته) در اسکرام که در طول آن، یوزر استوری‌ها تکمیل می‌شوند؛ هر اپیک شامل چندین اسپرینت است. 

بک‌لاگ محصول / Product Backlog: فهرستی اولویت‌بندی شده از کارهاست؛ اپیک، آیتمی بزرگ در بک‌لاگ محصول است. 

استوری پوینت / Story Point: واحدی برای اندازه‌گیری میزان تلاشی که به‌منظور تکمیل یک یوزر استوری لازم است. 

پیش‌نیازها / Dependencies: کارهایی که باید پیش از یک اپیک یا یوزر استوری تکمیل شوند. پیش‌نیازها بر روی اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی اپیک اثرگذارند. 

تحویل‌دادنی‌ها / Deliverables: نتایج نهایی یک اپیک یا  یوزر استوری که ارزشی مشخص را در اختیار کاربر قرار می‌دهد؛ فیچرها، سرویس‌ها یا به‌روزرسانی‌ها می‌توانند شامل Deliverables شوند. 

اشتباهات رایج در برنامه‌ریزی اپیک

در طول این یادداشت اشاره کردیم که یک اپیک چه ویژگی‌ها و عناصری را باید در خود داشته باشد. مهم است که برای شفاف‌سازی بیشتر به برخی اشتباهات رایج در طراحی و برنامه‌ریزی اپیک نیز اشاره کنیم:

• عدم هماهنگی با اهداف تجاری

• نداشتن اهداف مشخص و شفاف

• ناتوانی در خرد کردن اپیک به یوزر استوری‌های قابل مدیریت

• بیش از حد طولانی‌شدن اپیک

• عدم هماهنگی با نقشه راه و استراتژی

جمع‌بندی

اپیک در اسکرام ابزاری ارزشمند برای مدیریت پروژه‌های بزرگ و پیچیده است که با تقسیم اهداف سطح بالا به اجزای کوچک‌تر، به تیم‌ها امکان برنامه‌ریزی و اجرای بهتر می‌دهد. در طراحی و مدیریت اپیک، شفافیت، تمرکز بر ارزش‌های تجاری و ارتباط با اهداف استراتژیک محصول اهمیت بالایی دارد. 

اپیک‌ها با اولویت‌بندی و پاسخ به نیازهای کاربران و ذی‌نفعان، هم‌زمان ارزشی تجاری و کاربردی ایجاد می‌کنند. به کمک EPIC تیم‌ها می‌توانند پیچیدگی‌های پروژه را به شکلی مؤثر مدیریت کرده و ارزش واقعی برای کاربران و کسب‌وکار خلق کنند.