«اجایل و اسکرام دقیقاً یک چیزند.» این سوءتفاهمی نابخشودنی است که بسیار از افراد ناآشنا با این حوزه آن را مرتکب میشوند. اجایل و اسکرام عمیقاً به هم مرتبط و متصلاند اما به هیچ وجه یکی نیستند؛ تفاوت اجایل و اسکرام دقیقاً در چیست؟
تفکر یا ذهنیت اجایل به رویکردی میپردازد که در آن پروژهها به شکلی «چابک» پیش میروند. متد اسکرام یکی از انواع چارچوبها و روشهایی است که زیر چتر رویکرد اجایل قرار میگیرد.
در این مقاله میخواهیم سوءتفاهمها را برطرف کرده و در مورد هر یک از این دو شفافسازی کنیم تا بتوانید به درستی از آنها در مدیریت پروژههای خود استفاده کنید.
رویکرد Agile چیست؟
رویکرد اجایل، فلسفهای در مدیریت پروژه است که به جای پیشبرد کار به صورت یکباره، پروژهها را در چرخههای کوتاه و تکرارشونده برنامهریزی و اجرا میکند. هدف اصلی این ذهنیت، تحویل مستمر بخشهای قابل استفاده محصول (فیچرها) و دستیابی سریع به ارزش واقعی برای مشتری و کسبوکار است.
در اجایل، محصول به تکههای کوچک و قابل ارائه تقسیم میشود تا تیمها بتوانند سریعتر پیشرفت کنند، بازخورد مستمر دریافت کنند و ریسک اشتباه یا هدر رفتن منابع کاهش یابد. این رویکرد نهتنها سرعت تحویل را افزایش میدهد، بلکه امکان اصلاح مسیر در طول پروژه را فراهم کرده و کیفیت نهایی محصول را بهبود میبخشد.
رویکرد اجایل بهطورکلی بر روی چهار اصل و ارزش تمرکز دارد
-
افراد و تعاملات در این روش کاری، به ابزارها و فرایندها ارجحیت دارند؛
-
کارآمد بودن نرمافزار، به مستند کردن فرایند توسعه محصول ارجحیت دارد؛
-
همکاری و تعامل با مشتریان، به قراردادهای تجاری حول محصول ارجحیت دارد؛
-
انعطافپذیری و وفقپذیری با تغییرات و چالشها، بر دنبالکردن بیچونوچرای یک برنامه ارجحیت دارد.
چه زماتی باید رویکرد اجایل را به کار گرفت؟
ذهنیت اجایل چیزی فراتر از دنبال کردن تعدادی فریمورک و چارچوب است؛ رویکرد اجایل در پی پیادهسازی طرز فکری است که انعطافپذیری، همکاری و تحویل مستمر خروجیهای ارزشمند را همواره در اولویت قرار میدهد. دلایل زیر به ما میگویند چرا ذهنیت اجایل یا چابک در جهانِ بهشدت پرشتاب و همواره در حال تغییری که در آن زندگی میکنیم نهتنها ضروری بلکه اجتنابناپذیر است:
-
انعطافپذیری و سازگاری با تغییرات
-
تمرکز بر روی تحویل دادن خروجیهای ارزشمند
-
تقویت تعاملات و همکاریهای درونتیمی
-
بهبود و پیشرفت مستمر
-
توانمندسازی تیمها
-
افزایش تابآوری در دوران عدم اطمینان
زمانی که پروژهها پیچیده، پر از تغییر و نیازمند پاسخ سریع به بازخوردهای ذینفعان هستند؛ یا زمانی که تیمها میخواهند با تحویل مستمر خروجیهای ارزشمند، ریسک را کاهش و انعطافپذیری و همکاری را در اولویت قرار دهند، رویکرد اجایل مناسب است. برای بهکارگیری این رویکرد اما فرهنگ سازمانی باید آماده تغییر و پذیرش یادگیری مستمر باشد.
روش Scrum چیست؟
چارچوب اسکرام یکی از محبوبترین متدهای مدیریت پروژه در سبک اجایل است که به تیمها کمک میکند پروژهها را به شکل تکرارشونده و تدریجی پیش ببرند.
در Scrum، تیم توسعه محصول تحت هدایت مدیر یا مالک محصول و پشتیبانی اسکرام مستر، وظایف خود را در چرخههای کوتاهی به نام اسپرینت برنامهریزی، اجرا و بازبینی میکند و بر اساس دریافت بازخورد از ذینفعان و کاربران، اولویتها را تنظیم و محصول را بهبود میبخشد تا در نهایت ارزش بیشتری برای مشتری خلق شود.
اسکرام در عمل چگونه است؟
به زبانی بسیار ساده میتوان فرایند صفر تا صد اسکرام را اینگونه تشریح کرد:
-
ابتدا مالک محصول فهرستی از اقلام و امور مهم برای توسعه محصول را انتخاب و اولویتبندی میکند.
-
سپس در جلسهای تحت عنوان برنامه ریزی اسپرینت ریزی اسپرینت تیم توسعه بخشی از اقلام موجود در بک لاگ محصول را انتخاب و آنها را در بکلاگ اسپرینت قرار میدهد.
-
تیم توسعه با صلاحدید خود، یک بازه زمانی مشخص (معمولاً بین یک تا چهار هفته) که به آن اسپرینت میگویند را برای انجام این امور اختصاص میدهد.
-
تیم توسعه در طول این مدت در جلساتی روزانه تحت عنوان جلسات روزانه اسکرام با یکدیگر ملاقات کرده تا روند پیشرفت پروژه را ارزیابی کنند.
-
در طول این فرایند، اسکرام مستر باید تمرکز اعضای تیم را بر روی تسکها و هدف نهایی اسپرینت حفظ کند.
-
در پایان هر اسپرینت، تیم توسعه باید یک خروجی قابل تحویل ارائه کند؛ این خروجی باید به کاربران و/یا ذینفعان پروژه ارائه شود.
-
در پایان هر اسپرینت دو جلسه اسپرینت ریویو و جلسه رتروسپکتیو برگزار میشوند تا اعضای تیم نقاط ضعف و قوت خود در طول اسپرینت را مورد بررسی قرار دهند.
-
تیم توسعه در پایان این دور، دوباره به بکلاگ محصول مراجعه کرده، مجموعه تازهای از امور را برای اسپرینت بعد انتخاب کرده و همین فرایند را طی میکند.
چارچوب اسکرام بهطورکلی بر روی سه اصل استوار است:
برای اینکه یک تیم بتواند این رویه تکرارشونده را تا توسعه کامل محصول پیش ببرد، باید به اصول و ارزشهایی پایبند باشد که آنها را از مسیر خارج نکند. سه اصلی که اسکرام بر آن ساخته شده شامل این مواردند:
-
شفافیت/Transparency: همه افراد تیم به همه اطلاعات دسترسی کامل دارند.
-
وفقپذیری/Adaptation: فرایند پروژه و اولویتها میتوانند با توجه به نیازها و بازخوردها تغییر کنند.
-
بازرسی/Inspection: با بررسی دائمی وضعیت پروژه، اعضای تیم در تلاشی پیوسته برای بهبود محصول به سر میبرند.
تعهد، تمرکز، صراحت، احترام و شجاعت نیز پنج ارزش اساسی و تعیینکنندهای هستند که نیروی محرکه تیمهای اسکرام به حساب میآیند.
چه زمانی باید از متد اسکرام استفاده کنید؟
زمانی که میخواهید ذهنیت اجایل را در قالب فرایندی ساختاریافته و قابل مدیریت پیاده کنید، اسکرام مناسب است. مخصوصاً برای تیمهایی که نیاز به نقشهای مشخص (مالک محصول، اسکرام مستر، تیم توسعه)، بازههای زمانی کوتاه (اسپرینتها) و تحویل منظم بخشهای قابل ارائه از محصول دارند، اسکرام به شما چارچوبی عملی و ساختارمند میدهد.
11 تفاوت اجایل و اسکرام در یک نگاه
اکنون تعریف دقیق هر یک از این دو مفهوم را باید به درستی درک کرده باشید؛ هر دو اینها سعی دارند به تیمها کمک کنند تا از طریق همکاری تنگاتنگ، دریافت دائمی بازخورد و فعالیتهای تکرارشونده، خروجیهای ارزشمند برای مشتریان و ذینفعان ارائه کنند.
با وجود شباهتها، اجایل و اسکرام متفاوت جدی دارند. اجایل یک فلسفه و مجموعه اصول است، در حالی که اسکرام یک چارچوب عملی برای پیادهسازی همان اصول است. در جدول زیر تفاوتهای اجایل و اسکرام را به شکلی دقیقتر مرور میکنیم.
|
اجایل/Agile |
اسکرام/Scrum |
|
|
تعریف |
ذهنیت یا فلسفهای که بر روی وفقپذیری و پیشروی دائمی تمرکز دارد. |
چارچوبی مشخص در دل ذهنیت اجایل |
|
گستردگی |
دارای مجموعهای متنوع از چارچوبها و روشها |
دارای نقشها، رویدادها و ابزارهای مشخص |
|
جنس رویکرد |
یک فلسفه کلی بدون قوانین ثابت |
چارچوبی توصیفی با خط مشی مشخص |
|
نقشها |
نقش ثابتی وجود ندارد؛ تیمهای توسعه باید بتوانند بر اساس نیازهایشان، خود را سازماندهی کنند. |
مالک محصول، اسکرام مستر و تیم توسعه |
|
فرایند |
فرایند مشخصی وجود ندارد؛ تمرکز بر روی وفقپذیری و انعطافپذیری است. |
کاملاً ساختاریافته بر اساس بازههای زمانی مشخص (اسپرینتها) |
|
فعالیتها |
فعالیت ثابتی وجود ندارد؛ |
برنامهریزی اسپرینت، دیلی اسکرام، بازبینی اسپرینت، بازنگری اسپرینت |
|
ابزارها |
ابزارهای ثابتی وجود ندارد؛ تیمها معمولاً بکلاگی برای محصول تشکیل میدهند؛ اما حتی آن هم اجباری نیست. |
بکلاگ محصول، بکلاگ اسپرینت، پیشرفتها |
|
تمرکز |
تمرکز بر روی ارائه مستمر خروجیهای ارزشمند فارغ از چارچوب مورد استفاده |
تمرکز بر روی ارائه بخشهای قابل تحویل به مشتری در محصول در پایان هر اسپرینت |
|
نحوه پیادهسازی |
از آنجایی که اجایل یک «ذهنیت یا طرز تفکر» است، پیادهسازی آن نیازمند تغییر فرهنگ سازمانی است. |
با توجه به چارچوب ساختاریافتهاش برای تیمهایی که تازه به رویکرد اجایل روی آوردهاند، قابل فهمتر است. |
|
میزان انعطافپذیری |
کاملاً انعطافپذیر؛ |
انعطافپذیری محدود به دلیل نقشها و رویدادهای تعریفشده |
|
هدف اصلی |
پذیرش تغییر و چالشها به منظور تحویل مستمر خروجیهای ارزشمند |
تحویل نرمافزاری کارآمد از طریق فرایندهای مشخص |
دیگر متدولوژیهای اجایل
گفتیم که مدیریت پروژه با رویکرد اجایل، فلسفه یا ذهنیتی است که چارچوبها و روشهای مختلفی بر اساس آن پایهریزی شدهاند. مطرحترین چارچوب اجایل در دنیا مدل اسکرام است؛ اما مدلهای محبوب و کاربردی دیگری نیز وجود دارند که رقیب اسکرام محسوب میشوند:
-
کانبان / Kanban
-
اسکرامبان / ScrumBan
-
برنامهنویسی مفرط / XP
-
سیف / SAFe
-
مدیریت لین / LEAN
-
توسعه فیچرمحور / FDD
-
چارچوب کریستال / Crystal
جمعبندی
پس دیدیم که فریمورک اسکرام صرفاً چارچوبی است که سعی دارد ذهنیت اجایل را به شکلی کاربردی پیاده کند. از طرف دیگر ذهنیت اجایل یا چابک، رویکردی است که میتوان آن را نهتنها در توسعه نرمافزار که حتی در صنایع دیگر نیز مورد استفاده قرار داد.
به طور خلاصه تفاوت اجایل و اسکرام در این است که اجایل یک ذهنیت و فلسفه کلی است در حالی که اسکرام یک چارچوب مشخص و ساختاریافته است که تلاش میکند ذهنیت اجایل را به شکل عملی و قابل اجرا در تیمهای توسعه محصول پیاده کند.
|
«تفکر چابک فقط یک متدولوژی نیست، یک نگاه متفاوت به کار تیمی و حل مسئله است. در اجیلیتی، آموزش Agile با رویکردی عملی، تدریجی و متناسب با فضای کاری تیمهای ایرانی طراحی شده است.» |